LNB nedir? nasil secilir?

LNB Nedir ?

Şu uydu çanağının ortasına takılan şey. Low Noise Block downconverter. Mikrodalga kafa, düşük gürültülü konverter.

Çanak uydudan gelen yayını odak noktasına toplar, bu cihaz da toplanmış olan bu mikrodalga (2-50GHz) sinyali güçlendirip, üzerinde elektronik işlemlerin daha rahat yapılabileceği daha alt bir frekans bandına

(1-2GHz) dönüştürür. Esas olarak üç ana kısmı bulunur. Besleme ağzı(feed) , yükseltici(amplifier), ve alt frekansa dönüştürücü(converter). Uydulardan gelen yayınların bulunduğu (2-50Ghz) arası bant dilimlere ayrılarak sırasıyla S, C, X, Ku, Ka, EHF,V bandları olarak adlandırılmaktadır..

Burada sadece ticari haberleşme uydularının radyo TV yayınlarını almakta kullanılan C (3.4 - 4.2GHz)bandı ve Ku (10.7 - 12.75 GHz) bandı LNB'lerinden söz edilecektir.


LNB Nasıl seçilir ?



Size gereken LNB'nin hangisi olduğunu bilebilmek için öncelikle "Hangi yayınlar izlenecek, hangi çanak kullanılacak?, kaç kullanıcı izleyecek?

sorularının cevabını bilmek gerekiyor. Eğer amacınız kendinize küçük çanaklı bir uydu sistemi kurup Türk ve Avrupa yayınlarını izlemek ise o zaman aşağıda anlatılan onca şeyin hepsini öğrenmeniz kesinlikle gerekmiyor.

Size gereken kendinden offset feedli bir "Ku Universal LNBF' "dir. Böyle bir LNB Türk uydu yayınlarının tamamını, avrupa yayınlarının ise %95'ini almanız için yeterlidir. Piyasada satılan LNBlerin %95i bu türdendir.

Fiyatları 15 dolar mertebesindedir ve birçoğu türkiyede üretilen 10-15 değişik markada piyasada bulunmaktadır.(Türk LNB üreticisi yok. Sadece sürümü çok olan modellerden yabancı isim markalarla montaj (CKD üretim) yapılmaktadır). Eğer çanak birkaç uydu alıcısına paylaştırılacaksa Twin veya Quad universal, merkezi sistemden çok kullanıcıya dağıtılacak ise Quattro Universal kullanılır.

Piyasa markaları arasında bir tavsiyemiz yok. Ancak dünyanın belli başlı üreticilerinin (ALPS , ALPS UK, ASTROTEL, ASTRX, CAL AMP/Gardiner, CAMBRIDGE, CHAPARRAL, FTA (MTI Europe), GRUNDIG, HYTON , MTI, NICHIMEN (Philips LNBler), SAMSUNG EM, SHARP , SWEDISH Microwave , VECCOM, ZINWELL) sitelerine bir uğramanız oldukça aydınlatıcı olabilir....

Eğer çanağınız büyükse, veya almak istediğiniz yayınlar arasında C bandında olanlar da var ise veya uydudan zor alınabilen bir kanal veya data almak amacında iseniz o zaman aşağıdaki teknik bilgiler işinize yarayacaktır sanıyoruz.



Feed

Önde "feed" denilen yakın yerlerden yansıyıp gelen istenmeyen mikrodalgaları süzen, diğerlerini toplayıp yükselticinin probuna gönderen yuvarlak parça. (Köşelisinin de olduğunu söylerlerse de. İnanmayınız. Ben hiç görmedim).


İşin mantığı gereği çanağın şekline benzer. Feed kısmı prensip olarak bir dalga kılavuzu ile yansıtıcıdan oluşur. Yansıtıcı ağız kısmı yan açılardan gelip oluklu kısmın içine düşen dalgaları gerisingeri gönderir.

Konsantrik(eş merkezli) dairesel duvarlar içeren ağız kısmı bu işlevini uygun şekilde yerine getirebilmesi için de çanağın şekline(parabol) uygun bir dairedir. Oluk duvarların derinliği çanağın odak uzaklığının çapına oranı (f/D) özelliğine göre hesaplandığından aynı tipte ve çaptaki çanaklardan daha çukur veya daha düz özellikte olanları için farklı ölçülerde olacaktır.

Prime-focus (parabol) antenlerde kullanılan feedlerde bu duvarlar aynı düzlemdedir. Offset antenler için olan feedlerde ise dıştan içe doğru derinleşir geometridedir. Feed içinin yuvarlak olması her polarizasyonda gelen dalgayı aynen taşıyan bir dalga kılavuzu olmasındandır. (Köşeli olsa idi sadece düzlem yüzeylerine uygun polaritede gelen dalgaları taşıyabilirdi).

O yüzden Yuvarlak ağız kısmının içine düşen ayakta duran mikrodalga (standing wave) bağlanacak LNB'nin probuna verilmek istenen polariteye uygun polarma yapılarak doğrudan iletilir. Feed'in önemli kalite özelliklerinden birisi "polarizasyon yalıtımıdır(cross polar discrimination=polarization isolation)". Yani bu polarmayı yaparken karşı polariteden de sızma olmayacak(örneğin 25dB polarma yalıtımlı) mekanik kusursuzluğa sahip olması gerekir.

Bu olmazsa öbür polaritedeki benzer frekanslı yayın karışma yapabilir bu da yayının düzgün şekilde alınmasına engel olur. Feedin bir kalite özelliği de gerilim dalga oranı (VSWR) dır.

Feedin iç yüzeylerinin geometrik kusursuzluğu verimde önemli olmaktadır. Giriş kısmındaki dairesellik ve örneğin gelen dalgayı polaritesine göre ikiye ayıran bir (orthomode transducer) dalga kılavuzunda LNB bağlanan dörtköşe dalga çıkış uçlarında yüzey düzlemliği çok önemlidir. .

Dolayısıyla "feed" kısmı kullanılacağı çanağın cinsine(offset /prime focus), çanağın çukur veya düz oluşuna (f/D ölçüsüne), hangi banttaki yayınların alınacağına

(C/Ku), alınacak yayınların polaritelerinin doğrusal veya dairesel oluşuna ve tek çıkışlı çok çıkışlı, polarizörlü polarizörsüz oluşuna göre çok farklı özellik ve tiplerde olur. Ayrıca çanak çapı çok büyüdükçe feedin oluklu ağız kısmının çapının da biraz büyümesi beklenir. Hem dairesel

hem doğrusal yayınları alabilen feedlerin içinde depolarizör denilen ve dairesel (R/L) polarizeli dalgayı doğrusal düzlemlerden (V/H) birine aktaran ve (çeyrek dalga boyunun 6mm dolayında olduğu ve yüzde 1-2 hassasiyet gerektiği düşünülürse) mekanik olarak 0.1mm hassasiyetle işlenmiş bir teflon levha bulunur.

Depolarizör dışında mekanik bir polarotörle kutupları 45 derece dönürmek de ayrıca gerektir. Servosuz bir feedle bu mümkün değildir. O nedenle sürümü az olan bu tür karmaşık işlemli feed modelerinin fiyatları oldukça yüksek olup 500 dolarlara kadar çıkabilmektedir.